Geç kalma sorunu nedir? Neden hep aynı insanlar geç kalır? Geç kalma sorunu bazı bireyler için üstesinden gelinemeyecek denli zor bir sorun mu? Hatta neden hep aynı yere geç kalınır?
Bütün bu sorular işine, randevusuna, toplantısına hatta yaşamı için önemli buluşma anlarına geç kalan insanlar için temel sorulardır. Geç kalan kişi çevresindeki kişiler tarafından “geç kalan” kişi olarak etiketlendiği andan itibaren bu davranış o kişinin kurtulamayacağı bir davranış haline gelmektedir.
Geç kalmanın nedenleri nelerdir?
İnsan neden geç kalır sorusu cevabı bir çırpıda verilebilecek bir soru değildir. Bu soruyu cevaplayabilmek için temelde iki hususla ilgili bilgi sahibi olmak gerekmektedir. Öncelikle kişilik yapısı araştırılmalıdır. Sonrasında geç kalma davranışı ile ilgili çevre (nereye geç kalınıyor, hep mi geç kalınıyor yoksa sık bir şekilde olsa da arada sırada zamanında gidiliyor mu) şartları incelenmelidir.
Kişilik yapısının geç kalma sorunundaki rolü nedir?
Şema terapi insanların sorunlu davranışlarının kökeninde kişilik yapılarındaki uyum bozucu şemaların etkin bir rol oynadığını savunmaktadır. Buna göre kişiler çocukluk yıllarında çevrelerinde karşılaştıkları olaylara ürettikleri baş etme tarzları sonrasında uyum bozucu tutum ve davranışlar geliştirebilmektedir.
Geç kalma davranışı ile ilişkilendirecek olursak, sorumluluk verilmeyen, sınır çizilmeyen bir aile ortamında yetişen bireylerin yetişkin olduklarında yaşamlarında sorumluluk alma ile ilgili sorunlar yaşadıkları görülmektedir. Küçük yaşlardan itibaren kendi davranışlarının sorumluluğunu almak yönünde cesaretlendirilmeyen bireyler, ilerleyen yıllarda sorumluluk almayı başarmakta zorluk yaşayabilmektedirler. Aynı şekilde dağınıklık bu bireylerin genel yaşam görüntüsü haline gelebilmektedir.
Evlilik yaşamlarında veya bir ilişki içerisinde olduklarında ise dakiklik, önemli durumları hatırlama, özen gösterme konularında ihmalkar davranabilmektedirler. Çok sık bir şekilde “rahat biri”, “gevşek” biri şeklinde yakın çevrelerindeki bireyler tarafından etiketlendikleri görülmektedir.
Çevre Şartlarının geç kalma sorunundaki rolü nedir?
Geç kalmak bazen geç kalınan yer ile yakından ilgili olabilmektedir. İnsanoğlu sorun yaşadığı, stres içerinde olduğu, olumsuz yaklaşımlara, eleştirilere maruz kaldığı ortamlarda veya kendisine tehdit olarak algıladığı kişi veya durumlardan uzak durma eğiliminde olabilmektedir.
İnsan başarılarının takdir edilmediği ve hatta haksız yere eleştirildiği ortamlara girmekten çekinmektedir. Eğer geç kalınan yer iş yeri ise şu soruların cevaplarının bulunması gerekmektedir:
- Kişi işyerinde birisi veya birileri ile üstesinden gelmekte zorlandığı gerginlikler yaşamakta mıdır?
- İş yerinde ortaya koyduğu performans üstleri tarafından sürekli olarak eleştirilmekte midir?
- Kişinin içsel ve dışsal motivasyonunu olumsuz olarak etkileten durumlar söz konusu mudur? (Örneğin maaş adaletsizlikleri, çalışanlar arasında ayrımcılık, özlük haklarının kullanılmasının engellenmesi vb)
Eğer birey ilişkisi içerisinde sıkça unutmakla, geç kalmakla, ihmal etmekle suçlanıyorsa şu sorulara cevap bulunması önemlidir:
- İlişkide son zamanlarda yaşanan stresli bir olay mevcut mudur?
- İlişkiyi olumsuz olarak etkileyen kişisel veya çevresel etkenler var mıdır?
- İlişkiyi gerginleştiren ve soruna neden olan başka aile üyeleri yakın çevrede bulunmakta mıdır?
- Aile yeni bir geçiş evresinde mi bulunmaktadır? (Örneğin, bir bebeğin doğumu, bir aile üyesinin kaybı, büyüyen bireylerin evden ayrılması, romantizm ve sevginin ilişkide azalması veya benzeri diğer etkenler)
Bu sorulara verilecek cevaplar sorunun çözümünde önemlidir. Çevresel etkenlerden kaynaklanan sorunlarda, bu çevresel sorunlar çözüldüğünde geç kalma sorunu, dağınıklık ve ihmalkarlık da çözülebilmektedir. Ancak eğer neden kişilik yapısı ile ilgili ise bu durumda bir psikolojik destek almak bireylerin davranışlarını değiştirebilmeleri için yardımcı olabilmektedir.
Bu noktada şema terapinin yetersiz özdenetim şeması bu yazıyı okuyan bireylere yol gösterici bilgiler sunacaktır. Konu ile ilgili internette bilgi bulabilirsiniz.
Bir yanıt yazın