İlişkilerde Duygusal Yoksunluk Şeması

Duygusal yoksunluk ilişkilerde en sık karşılaşılan uyum bozucu şemadır. Duygusal yoksunluk şeması bir ilişkide ilişki doyumunu ve evlilik kalitesini olumsuz yönde etkilemesi açısından çiftlerin en çok şikayet ettiği şema olarak karşımıza çıkmaktadır. 

Duygusal Yoksunluk Şeması Nedir?

Duygusal yoksunluk kişinin kendisine ilgi gösteren, rehberlik yapan, onu anlayan, sıkıştığı zaman veya bir sorunla karşılaştığın zaman ona yol gösteren birisinin hayatında olmadığını düşünmesi ile karakterize olan bir uyum bozucu yandır. Duygusal yoksunluk şemasına sahip olan kişiler çocukluk yıllarından itibaren bu hissi içlerinde taşırlar. Hem romantik ilişkilerinde hem de yakın ilişkilerinde sürekli olarak duygusal açıdan beslenmediklerine inanırlar. Çevrelerindeki insanlar her ne yaparsa yapsın duygusal açıdan aç olan bu yanlarının bir türlü doymadığını hissederler.

Özellikle romantik ilişkilerde duygusal açıdan seçtikleri partnerlerin kendilerini beslemesine ihtiyaçları vardır. Ancak bakıldığında duygusal yoksunluk şemasına sahip olan kişilerin kendilerini duygusal açıdan besleyecek partnerler yerine, kendilerini duygusal anlamda yoksun bırakacak, onlara karşı soğuk veya mesafeli davranacak kişileri seçtikleri görülmektedir. Veya bazı kişiler nasıl olsa bulduğum kişi beni duygusal açıdan beslemeyecek inancına sahip olduğundan hiçbir zaman yakın ve sıcak ilişkiler geliştirmek istememektedirler. Bazı duygusal yoksunluk şemasına sahip olan kişilerce kendilerini duygusal açıdan yoksun hissetmelerine rağmen eşlerinden veya sevgililerinden kendilerine duygusal ilgi göstermelerini talep etmezler. Bu kişilerin içindeki inanç nasıl olsa talep etsem de karşılanmayacak inancıdır.

Yani burada karşımıza üç tür davranış çıkmaktadır: birincisi asla yakın ve sıcak ilişki kurmaya yanaşmamaktadır, ikincisi ilişki kurmakta ancak kendisine duygusal anlamda doyurucu bir ilgi gösterecek kişileri seçmemekte ve onlardan duygusal bir destek beklememektedir. Üçüncüsü ise kendilerine seçtikleri kişilerden sürekli olarak duygusal destek talep etmektedirler.

Duygusal Yoksunluk Şemasının Kişilikteki Etkisi

Çocukluk yıllarında duygusal açıdan yoksun bırakılan insanların duygusal yoksunluk şeması geliştirmeleri, duygusal açlıklarının verdiği acıyla mücadele edebilmek içindir. Çoğu zaman duygusal yoksunluğu olan insanların bu şemayla mücadele edebilmek için başka uyum bozucu şemaları da geliştirdikleri görülmektedir. Örneğin haklılık şeması veya yüksek standartçılık şeması bu şemalardan ikisidir.

Haklılık şeması bireyin temeldeki duygusal yoksunluğunun verdiği acıyı hissetmemesi, zaten kendisinin diğer insanlardan gelecek olan duygusal desteğe, ilgiye ihtiyacı olmadığını göstermek amacıyla gelişen bir şemadır. Aynı şekilde duygusal yoksunluk şemasının Hissettirdiği yoksunlukla mücadele edebilmek için geliştirilen yüksek standartçılık şeması da kişinin belli bir statü ve güç elde ederek temelde hissettiği duygusal yoksunluğun rahatsız edici yanından kurtulmasını sağlamaktadır. Çevremizde gördüğümüz kendin insanlardan üstte gören, narsist yapıya sahip, sürekli mükemmel olmaya çalışan kişiler, duygusal anlamda ilgiye ve desteğe ihtiyacı olan insanlar olabilir. 

Duygusal Yoksunluk Şeması Olan Kişilerle Nasıl İlişki Kurulur?

İlişkilerde duygusal yoksunluk şeması isimli bu yazıyı okuyan bir kişi olarak eğer ilişki kurduğunuz kişiler tarafından anlaşılmadığınızı düşünüyorsanız veya böyle bir kişiyle ilişki kurduğunuza inanıyorsanız yazının buradan sonrası sizin için yararlı olabilir.

Eğer böyle bir kişiyle ilişki kurduysanız, ailelerinden küçükken görmedikleri duygusal desteğin sizin tarafınızdan sunulması önem arz etmektedir. Şu noktanın iyi tespit edilmesi gerekmektedir: duygusal yoksunluk şemasına sahip olan kişinin hangi alanda daha çok ilgiye ihtiyacı vardır? Örneğin sizin tarafınızdan ona empati gösterilmediğini, anlaşılmadığını mı düşünüyor? Ya da bazı konularda ona yol gösterici olmadığınıza mı inanıyor? Ya da ona karşı sevgi, şefkat göstermediğinizi mi düşünüyor? Bu alanlardan hangisinde daha çok deste ihtiyacı var? Bu soruların cevabını bularak her zaman olduğundan daha çok ilgi ve desteği ona sunmalısınız.

Eğer duygusal yoksunluk şeması olan kişi sizseniz, yukarıdaki paragrafta sorduğum sorulardan hangisinde daha çok desteğe ihtiyacınız var? Öncelikle bunu belirlemelisiniz. Daha sonra eşinizin veya sevgilinizin bu konudaki tutum ve davranışlarını başkasının bakış açısından gözden geçirin. Mesela normal şartlarda sahip olduğunuz aile geçmişinizden farklı bir geçmişe sahip olmuş olsaydınız, sizinle daha çok ilgilenen, sizi koruyan, size daha çok sevgi sunan bir aile geçmişiniz olmuş olsaydı eşinizin yaptığı davranışlar sizin için yeterli olur muydu?

Eğer cevabınız bu soruya evetse o zaman eşinizden ya da sevgilinizden görmüş olduğunuz davranışları bu açıdan inceleyin ve onun size yeterli duygusal desteği sunmadığı düşüncesini yeniden formüle edin. Mesela bana yeterli duygusal desteği sunmadığını hissediyorum çünkü benim duygusal yoksunluk şemmamme var. Normal şartlarda eşimin ya da sevgilimin davranışları yeterli duygusal desteği içeriyor, düşündüğüm zaman bunu anlayabiliyorum. Ama içimde bu davranışlarla tatmin olmayan bir yan var. Bu tamamen benim uyum bozucu olan bu yanımla ilgili. Daha mantıklı ve sağlıklı düşünebilen yanımla hareket ettiğimde eşimin ya da sevgilimin davranışları bana yeterli gelecektir. 

Duygusal Yoksunluk Şemasının Terapisi

İlişkilerde duygusal yoksunluk çoğu zaman büyük çatışmalara, evlilik doyumunda azalmaya ya da ilişkinin ayrılıkla sonuçlanmasına neden olabilmektedir. Bu açıdan bakıldığında duygusal yoksunluk şemasına sahip olan kişilerin terapi desteğiyle bu şemanın yaşamlarındaki etkisini azaltmaları mümkündür. Duygusal yoksunluk şemasını ilişkinizdeki olumsuz etkisini azaltmak için bir terapist arayışındaysanız şema terapi alanında eğitime olan bir terapist bulmanızda yarar var.

Duygusal yoksunluk şemasına sahipseniz bu yanınızla ilgili terapi desteği alabilirsiniz. İlişkinizi tatminsiz bir şekilde sanki zorundaymışsınız gibi yürütmek veya ilişkiniz bitme noktasına geldiyse ayrılmadan önce şema terapi odaklı bir destek almanızda yarar bulunmaktadır.