Kuşkuculuk Şeması olan kişiler başkalarının onlara yalan söyleyeceği, onları yanlış yönlendireceği, aldatacağı, veya onları aşağılayacağı ya da taciz edeceğine inanır.

Kuşkuculuk Şeması Nedir?

yazar:

kategori:

Kuşkuculuk Şeması olan kişiler başkalarının onlara yalan söyleyeceği, onları yanlış yönlendireceği, aldatacağı, veya onları aşağılayacağı ya da taciz edeceğine inanır. Kuşkuculuk gibi bir yanı olan kişiler diğerlerinin dürüst ve açık sözlü, doğru sözlü olmadıklarını düşünürler. Yani çevrelerindeki insanların, özellikle çalıştıkları ortamlardaki kişilerin ve çok yakın ilişki içinde oldukları kişilerin gizli, saklı bazı niyetleri, düşünceleri olduklarına inanırlar.

Araştırmacılar bu şemanın farklı düzeylerinden bahsetmektedir. En şiddetli boyutunda kuşkuculuk şeması olan kişiler, etraflarındaki insanların onlara ciddi anlamda zarar vereceklerini veya onları taciz edeceklerini, en hafifinde ise yakınındaki insanlar ona zarar vermese bile yine de birçok şeyde hem kendini düşüneceğini ve kendi yararına bütün şartları değiştireceklerine inanırlar.

Önceki terk edilme şemasında olduğu gibi bu şemaya sahip olan insanlar da yakın ilişki kurmaktan kaçınırlar. Tabi ki bunu yapmalarındaki amaç onlar tarafından aldatılmaktan, kullanılmaktan kaçınırlar. Kuşkuculuk şeması olan kişiler özel düşüncelerini başkalarına açmazlar. Böylece zihinsel olarak onları aldatacaklarını düşündükleri kişilere koz vermemiş olurlar. Hatta bazen kendi uğrayacakları zararları engellemek için kendileri diğerlerini aldatır onları kullanırlar.

“Onlar seni kullanmadan önce sen onları kullan”

Buradaki slogan “onlar seni kullanmadan önce sen onları kullan”dır. Böyle bir yanı olan kişiler sürekli olarak başkaları yani etrafında onunla yakın ilişki içinde olan kişiler hakkında özel bilgiler, deliller toplamaya çalışırlar. İlginç olan başka bir durumsa şudur, kuşkuculuk şeması olan bazı kişiler de kendileri gibi aldatıldığını kullanıldığını düşündükleri başkalarının haklarını savunmak için aşırı bir çabanın içine girerler.

Kuşkuculuk şeması olan kişilerin kendilerine nasıl eşler seçtiklerini incelediğimizde, kendilerini aldatabilecek, onları fiziksel olarak örseleyecek kişileri kendilerine eş olarak seçerler. Hatta şurayı vurgulamakta fayda var, sadece fiziksel olarak değil duygusal olarak ta kendilerini hırpalayacak onları duygusal olarak ta örseleyecek kişileri kendilerine eş olarak seçerler. Onlardan elektrik alırlar.

Şemalara Karşı Ne Yapabiliriz?

Peki bu şemaları buraya kadar anlattık ta, bu tür yanlarımız varsa ne yapmamız gerekir. Bu yanlarımızdan kurtulmamız yaşantımızdaki etkilerini sıfırlamamız mümkün mü? Buna çok kısaca şöyle cevap verebiliriz: Yaşantımızdaki etkilerini sıfırlamak yada en azından etkisini zayıflatmak mümkündür. Bu yanlarımızı unutmak mümkün müdür? Şöyle diyebiliriz, şemalarımız çocukluk ve ergenlik yıllarımızdaki olumsuz anılarımızın bir sonucu olarak oluşuyor demiştik. Bu olumsuz yaşantılar geçmişte kalsa bile duygusal etkileri bizi takip ediyor. O yaşantılarımızın duygusal izleri tercihlerimize olumsuz etki ediyor. İşte şemalarımızı sıfırlayabilir miyiz diye bir soruya şu cevabı rahatlıkla verebiliriz, olumsuz anılarımızı unutacağımız bir yol yok, buna bence gerek te yok. Ama o yaşantıların üzerimizdeki olumsuz duygusal yüklerini sıfırlayabiliriz. Yani geçmişte yaşadığımız olay orada durur ama biz o olayı yeniden yorumlayarak, o yaşantılara başka pencerelerden bakarak yetişkin yaşantımızda üzerimizdeki ağır yüklerinden kurtulabiliriz.

Kuşkuculuk Şemasının Etkisini Sıfırlamak

Peki kuşkuculuk şemasının yaşantımızdaki etkisini sıfırlamak için nasıl bir düşünceye ihtiyacımız var, neyi kazanırız bu yanımızdan kurtulduğumuzda? Etrafımızda güvenilir, bize doğruyu söyleyen insanlar bulabileceğimizi, herkesin bir maske takıp bizi aldatmak için fırsatlar kollamadığını, bazı art niyetli insanlar olsa bile onlardan daha fazla sayıda bize yardım etmek isteyen, iyi niyetli insanlar bulabileceğimiz düşüncesi hayatımızda etkin hale gelmiş olur. Ayrıca kandırılmak veya art niyetli insanlarla karşılaşmak herkesin başına gelebilir ve aslında her şeye bir tecrübe gözüyle bakılabileceğini, üçkağıtçı veya art niyetli insanlarla iyi niyetli insanlar arasındaki farklara odaklanıp yaşantımızda kötü niyetli olanlara karşı sınırlar koyabileceğimiz inancını kazanırız.

Bu yazı, “Schema Therapy: A Practitioner’s Guide” isimli kitap temel alınarak hazırlanmıştır.


Yorumlar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir